Wat is Digitale Valuta van de Centrale Bank (CBDC)?
Digitale valuta’s van centrale banken, of CBDC’s, zijn precies wat de naam suggereert: het zijn digitale versies van de fiat valuta van een staat. Maar wat is het verschil met geld dat op een digitale bankrekening staat en gebruikt wordt om met pinpassen geldloze transacties te doen?
Waarom willen regeringen eigenlijk CBDC’s hebben? En welke landen hebben CBDC projecten opgestart?
Wat is een CBDC?
CBDC’s zijn digitale versies van de fiatmunt van een staat. Ze lijken op stablecoins, die in een verhouding van 1:1 gekoppeld zijn aan een bepaalde fiatvaluta. Maar stablecoins zoals Tether (USDT) worden beheerd door particuliere entiteiten die door centrale banken uitgegeven contant geld of kasequivalenten bezitten. Ze houden die activa aan zodat hun stablecoins de exacte waarde van fiat valuta’s kunnen weerspiegelen.
Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) beschouwt CBDC’s als een nieuwe vorm van geld die zijn:
- In een digitale vorm
- Uitgegeven door de centrale bank van een land
- Bedoeld om als wettig betaalmiddel te dienen
Centrale banken drukken letterlijk Amerikaanse dollars, euro’s of Britse ponden, dus de fysieke bankbiljetten in je portemonnee voldoen niet aan het criterium van “digitale vorm”.
En het geld dat je digitaal via je bank verplaatst is in feite een reeks elektronische deposito’s die gedekt worden door de activa van commerciële banken-97% van het geld in handen van gewone mensen en bedrijven in het VK zijn eigenlijk deposito’s van commerciële banken.
Bitcoin, ‘s werelds grootste cryptocurrency, voldoet aan twee van de bovenstaande criteria: het is digitaal en dient nu als wettig betaalmiddel in El Salvador. Maar Bitcoin heeft niets te maken met de “CB” in CBDC. Het wordt niet uitgegeven door de Centrale Reserve Bank van El Salvador – zelfs al zou de bank massaal Bitcoin mijnen, dan zou dat nog niet tellen als “geld uitgifte”.
Hoe werkt een CBDC?
Soms prijzen de staten die digitale valuta’s van centrale banken ontwikkelen blockchain aan als de onderliggende technologie voor CBDC’s, maar de centrale bank behoudt uiteindelijk het gezag over de grootboeken. Daarentegen zijn cryptocurrencies gedecentraliseerd zonder centrale autoriteit.
Er zijn veel verschillende manieren waarop CBDC’s praktisch door de staten kunnen worden ingezet. Maar als vroege projecten iets uitwijzen, werken CBDC’s meestal op mobiele portemonnees zoals Apple Pay of Google Wallet.
In de Bahama’s, die in oktober 2020 volledig met een CBDC van start gingen, geeft de centrale bank Sand Dollars uit, net zoals ze de Bahamaanse dollar uitgeeft. Ze houdt ook een grootboek bij van alle in omloop zijnde Sand Dollars.
In samenwerking met particuliere aanbieders onderhoudt de centrale bank een KYC infrastructuur waaraan burgers moeten voldoen om een mobiele portemonnee te openen. Zanddollars vergemakkelijken peer-to-peer elektronische betalingen zonder tussenpersoon zoals een bankrekening, wat het hoofdidee is achter CBDC projecten: scan de streepjescode op je telefoon om in een winkel te betalen of geld naar een andere mobiele portemonnee te sturen.
Waarom willen overheden een CBDC?
De Bank voor Internationale Betalingen noemt in haar jaarverslag (juni 2021) drie redenen voor de recente opkomst van CBDC’s: de aandacht rond Bitcoin en andere cryptocurrencies, het debat over stablecoins, en de intrede van Big Tech in de financiële wereld.
De bezorgdheid over het binnendringen van grote techbedrijven in de financiële wereld, zoals de door Facebook gesteunde stablecoin Diem, vindt ook weerklank bij de Europese Centrale Bank (ECB). In een rapport van juni 2021 zei de ECB dat regeringen die terugschrikken voor de invoering van CBDC’s bedreigingen kunnen ondervinden voor hun financiële systeem en monetaire autonomie van “buitenlandse tech-giganten die in de toekomst mogelijk kunstmatige valuta’s zullen aanbieden”.
Maar er zijn nog veel meer redenen. CBDC’s zouden ook kunnen helpen om in tijden van crisis sneller geld uit te betalen, zoals uit onderzoek van het Instituut en de Faculteit Actuarissen van maart 2019 bleek.
In een rapport van juli 2021 zei het IMF dat CBDC’s financiële inclusie kunnen bevorderen omdat burgers geen bankrekening nodig zouden hebben om met CBDC’s te betalen. Dat is heel wat in landen als Indonesië, waar een derde van de bevolking geen toegang heeft tot traditionele financiering en toch meer kans heeft op mobiel internet.
Fan Yifei, plaatsvervangend gouverneur van de Chinese centrale bank, zei in april 2020 dat een CBDC illegaal gebruik van geld zou verminderen, omdat fysiek geld anoniem is en ook gemakkelijker vervalst kan worden.
MasterCard, die belangen heeft in elektronische betalingen, schat de kosten van het beheer van fysiek geld op maar liefst 1,5% van het BBP van een land. Landen kunnen dus veel besparen door meer – maar niet noodzakelijk volledig – digitaal te gaan werken.
Welke landen werken aan CBDC’s?
In augustus 2021 waren er 81 landen, waaronder monetaire autoriteiten als de Europese Unie, die op de een of andere manier met een CBDC project bezig zijn. Ze vertegenwoordigen 90% van het mondiale BBP.
Slechts vijf van hen hebben tot nu toe CBDC’s gelanceerd. Het zijn allemaal Caribische eilandnaties: volledig gelanceerd zijn een CBDC, Saint Kitts en Nevis, Antigua en Barbuda, Saint Lucia, en Grenada.
De meeste van hen –32 landen – verkeren in de “onderzoeksfase”. Dat is het stadium waarin de centrale banken proberen uit te zoeken waar de hele ophef over gaat en of ze eigenlijk wel een CBDC willen hebben. Dit geldt ook voor de Verenigde Staten, die zich gedeisd hebben gehouden bij hun verkenningen van de digitale dollar. Ook regeringen nemen de tijd om de veiligheidsimplicaties van CBDC’s te bestuderen.
Er zijn 16 landen in de “ontwikkelingsfase”, waarin de zaken serieuzer worden als landen proof-of-concepts ontwikkelen en studies lanceren.
In april 2021 lanceerde de Bank van Japan de eerste fase van een haalbaarheidsstudie voor haar digitale yen, die een jaar zal lopen voor nog meer studies. Intussen gaat Zuid-Korea op volle kracht vooruit, met zijn CBDC dat naar verwachting vanaf augustus 2021 de proeffase ingaat.
14 landen bevinden zich nu in de proeffase: ze hebben een CBDC ontwikkeld dat in de echte wereld wordt getest.
China’s CBDC, het terugdringen van illegaal gebruik van geld, is de heetste proef op dit moment. Het is gebruikt bij meer dan 70,75 miljoen transacties, goed voor 34,5 miljard yuan ($ 5 miljard) tegen eind juni 2021. Het land heeft miljoenen digitale yuan aan burgers overhandigd als onderdeel van een poging om de technologie te testen – en er wat publiciteit rond te creëren.
De Zweedse e-krona bevindt zich vanaf april 2021 ook in de proeffase, maar er is veel minder ophef over geweest. Cambodja is sinds juli 2020 met zijn CBDC aan het proefdraaien, en iedereen die een Cambodjaans telefoonnummer heeft kan meedoen, de verkoper die het blockchain platform voor het CBDC project maakte.
Een ander proef CBDC is de Oekraïense e-hryvnia, waarbij vanaf augustus 2021 officieel proeven met CBDC in de echte wereld beginnen. In januari 2021 start de centrale bank van het land Oekraïne’s e-hryvnia-de organisatie achter de cryptocurrency Stellar (XLM)-maar ze heeft nog niet gezegd of haar CBDC op Stellar’s blockchain zou komen te staan.
De toekomst van CBDC’s
Meer landen zullen op middellange termijn volwaardige CBDC’s lanceren, waarbij China de leiding neemt.
China zal de digitale yuan uitrollen tijdens de Olympische Winterspelen van Peking 2022 in februari. Sommige Amerikaanse senatoren hebben echter aangedrongen op een verbod voor Amerikaanse atleten om tijdens het toernooi “digitale yuan te ontvangen of te gebruiken”, uit vrees dat het gebruikt zou kunnen worden om diegenen die China bezoeken “op een ongekende schaal” te surveilleren.
Die zorgen over privacy zullen waarschijnlijk alleen maar luider worden. Sommige voorstanders van CBDC hebben de digitale munten aangeprezen als een oplossing voor privacy; in juni 2020 betoogde ECB directielid Fabio Panetta dat een digitale euro meer privé zou zijn dan particulier uitgegeven stablecoins omdat “we geen commercieel belang hebben bij het opslaan, beheren of te gelde maken van de gegevens van gebruikers”.
Anderen hebben echter hun bezorgdheid geuit over de privacy-implicaties van CBDC’s, omdat ze staten de gelegenheid bieden de geldstromen op macroniveau – en, wat problematischer is, op individueel niveau – nauwlettend in de gaten te houden. Mu Changchun, de directeur van het Onderzoeksinstituut voor Digitale Valuta’s van de Volksbank van China, heeft al verklaard dat de digitale yuan een “beperkte anonimiteit” zal hebben, waarbij kleine betalingen aan het telefoonnummer van de gebruiker gekoppeld zullen zijn en grotere betalingen uitgebreidere KYC gegevens zullen vereisen.